له اداري فساد سره د مبارزې د څار او ارزونې ګډه کمیټه وايي چې په دوو افغان بنسټونو او د ناټو په مشرۍ د ایساف په قراردادونو کې فساد شته دی او تر اوسه یې ددغې کمېټې سپارښتنو او تفتیش ته مثبت ځواب ندی ورکړی.
دا کمیټه وايي، د کډوالو چارو په وزارت او د پانګې اچونې نه د ملاتړ ادارې ایسا په ادارو کې فساد شته او له دغو دواړو ادارو یې غوښتي چې دوی ته د تفتیش اجازه ورکړي.
خو امریکا غږ ته د ایسا د ادارې مشر وفي الله افتخار او د کډوالو چارو د وزارت ویاند اسلام الدین جرئت د میک یا د اداري فساد سره د مبارزې د ادارې تورونه رد کړل او وویل چې خپله دا اداره بې کفایته او مغرضه اداره ده.
ددې کمېټې غړي یما ترابي په کابل کې خبریالانو ته د کمېټې د شپږ میاشتني راپور د بیانولو په مهال وویل، د کډوالو چارو وزارت د ځمکو هغو نمرو په تړاوو چې په کډوالو یې ویشلي دي هیڅ توضیحات نه لري چې ویش یې عادلانه وو او که نه؟.
هغه وویل چې د کډوالو چارو وزارت دې د وزیرانو شورا ته دا په ډاګه کړي، چې توزیع شوې نمرې څنګه او د کومې شفافې لارې ویشل شوي دي.
خو د کډوالو چارو د وزارت ویاند بیا امریکا غږ اشنا راډیو تلویزیون ته د "میک" راپور رد کړ وې ویل چې د نمرو د توزیع لړۍ یې ډېره شفافه ده.
هغه وویل چې میک په ادارو کې د ضعف ټکي ښودلی شي او تر هغې زیات حق نه لري چې اتهامات وارد کړي.
ښاغلي ترابي دا ډول د پانګې اچونې د ملاتړ اداره (ایسا) هم په فساد کې ښکېله وبلله، او ویې ویل، د ایسا اداره هم تر تفیش لاندې نده نیول شوې او د فساد په تړاوو یې راپورونه لري.
دوی وايي، داسې استخدامونه یې کړي چې لازم نه وو.
د ترابي په خبره د ایسا ادارې ورته ویلي چې دوی د حکومت بودیجوي واحد ندی او دوی یې د تفتیش حق نه لري.
د ایسا ادارې غبرگون
خو د ایسا د ادارې مشر امریکا غږ اشنا راډیو تلویزیون ته له اداري فساد سره د مبارزې د څار او ارزونې د ګډې کمیټې د څرکندونو په باب وویل چې دا کمیټه یوه بې کفایته اداره ده او څېړنې یې هم د غرض نه ډکې دي.
ښاغلي افتخار وویل، چې د ایسا اداره د کنټرول او تفتیش د ملي ادارې له خوا هر کال څېړل کیږي او وروستی تفتیش به یې ژر خپور شي.
هغه له ټولو ادارو وغوښتل چې ور دې شي او د ایسا د ادارې که تفتیش غواړي کولی یې شي.
وښاغلي افتخار زیاته کړه "مونږ همیش غږ کړی په ټولو ادارو چې که شک لري را دې شي او زمونږ د ایسا له ادارې دې تفتیش وکړي."
د ایساف په اړوند دا کمیټه وايي، د ایساف ځواکونو هغه قراردادونه چې د موادو واردولو په تړاو شوي، په هغه کې هم په پراخه کچه فساد شته دی.
په راپور کې راغلي چې د ایساف د ځواکونو هغه مواد چې له بهرنیو هیوادونو ورته راځي، د افغانستان بازارونو ته بې له دې چې ماليه یې ورکړل شي، وځي.
د ډیرو هڅو سره سره په دی باب د ایساف غبرګون ترلاسه نه شو، خو ایساف تل په خپلو قراردادونو کې د شفافیت په باب ډاډ څرکند کړی دی.
له اداري فساد سره د مبارزې د څار او ارزونې د ګډې کمیټې غړی ښاغلی ترابي وايي په ساختماني سکټور کې هم فساد وجود لري، خو ددغه فساد د مخنیوي لپاره د افغانستان د اقتصاد د وزارت سره په یوه ګډ نوښت کار کوي او که دا نوښت عملي شي، په ساختماني پروژو کې به ډېر شفافیت رامنځته شي.
ښاغلي ترابي په دې اړوند وویل "هغه تجربې چې مونږ یې د شفافیت په اداره کې لرو، ښيي چې اویا په سلو کې په ساختماني پروژو کې ستونزې شته دي."
دوی لویه څارنوالي هم یاده کړه چې د مفسدینو دوسيي سمې نه څیړي او یو ډول معافیت وجود لري، چې اداري فساد یې پياوړی کړی دی.
دا کمیټه وايي په راتلوونکو شپږو میاشتو کې به د نړیوالو مرستو او دا چې څومره فساد پکې شته هم څیړنه وکړي.
له اداري فساد سره د مبارزې د څار او ارزونې د ګډې کمېټې اجرائیوي رئیس احمد راشد بهروز وایي "له ۲۰۰۲ کال راهېسې نړیوالې مرستې چې څومره مؤثره وې، هغه به په راتلوونکو شپږو میاشتو کې وڅېړو او راپور به یې جمهور رئیس ته وړاندې کړو."
دا کمیټه وايي چې د بانکونو او مالي سیستمونو په حسابونو کې اصلاحات راغلي او د فساد مخه یې نیول شوې ده.
کمیټه د جمهور رئيس کرزي په فرمان جوړه شوې او د فرمان له مخې دا حق ورکړل شوی چې حکومتي او د بهرنیو مرستندویو ادارو د مرستو څېړنه وکړي او د فساد کچه پکې معلومه کړي.
دا کمیټه وايي، د کډوالو چارو په وزارت او د پانګې اچونې نه د ملاتړ ادارې ایسا په ادارو کې فساد شته او له دغو دواړو ادارو یې غوښتي چې دوی ته د تفتیش اجازه ورکړي.
خو امریکا غږ ته د ایسا د ادارې مشر وفي الله افتخار او د کډوالو چارو د وزارت ویاند اسلام الدین جرئت د میک یا د اداري فساد سره د مبارزې د ادارې تورونه رد کړل او وویل چې خپله دا اداره بې کفایته او مغرضه اداره ده.
ددې کمېټې غړي یما ترابي په کابل کې خبریالانو ته د کمېټې د شپږ میاشتني راپور د بیانولو په مهال وویل، د کډوالو چارو وزارت د ځمکو هغو نمرو په تړاوو چې په کډوالو یې ویشلي دي هیڅ توضیحات نه لري چې ویش یې عادلانه وو او که نه؟.
هغه وویل چې د کډوالو چارو وزارت دې د وزیرانو شورا ته دا په ډاګه کړي، چې توزیع شوې نمرې څنګه او د کومې شفافې لارې ویشل شوي دي.
خو د کډوالو چارو د وزارت ویاند بیا امریکا غږ اشنا راډیو تلویزیون ته د "میک" راپور رد کړ وې ویل چې د نمرو د توزیع لړۍ یې ډېره شفافه ده.
هغه وویل چې میک په ادارو کې د ضعف ټکي ښودلی شي او تر هغې زیات حق نه لري چې اتهامات وارد کړي.
ښاغلي ترابي دا ډول د پانګې اچونې د ملاتړ اداره (ایسا) هم په فساد کې ښکېله وبلله، او ویې ویل، د ایسا اداره هم تر تفیش لاندې نده نیول شوې او د فساد په تړاوو یې راپورونه لري.
دوی وايي، داسې استخدامونه یې کړي چې لازم نه وو.
د ترابي په خبره د ایسا ادارې ورته ویلي چې دوی د حکومت بودیجوي واحد ندی او دوی یې د تفتیش حق نه لري.
د ایسا ادارې غبرگون
خو د ایسا د ادارې مشر امریکا غږ اشنا راډیو تلویزیون ته له اداري فساد سره د مبارزې د څار او ارزونې د ګډې کمیټې د څرکندونو په باب وویل چې دا کمیټه یوه بې کفایته اداره ده او څېړنې یې هم د غرض نه ډکې دي.
ښاغلي افتخار وویل، چې د ایسا اداره د کنټرول او تفتیش د ملي ادارې له خوا هر کال څېړل کیږي او وروستی تفتیش به یې ژر خپور شي.
هغه له ټولو ادارو وغوښتل چې ور دې شي او د ایسا د ادارې که تفتیش غواړي کولی یې شي.
وښاغلي افتخار زیاته کړه "مونږ همیش غږ کړی په ټولو ادارو چې که شک لري را دې شي او زمونږ د ایسا له ادارې دې تفتیش وکړي."
د ایساف په اړوند دا کمیټه وايي، د ایساف ځواکونو هغه قراردادونه چې د موادو واردولو په تړاو شوي، په هغه کې هم په پراخه کچه فساد شته دی.
په راپور کې راغلي چې د ایساف د ځواکونو هغه مواد چې له بهرنیو هیوادونو ورته راځي، د افغانستان بازارونو ته بې له دې چې ماليه یې ورکړل شي، وځي.
د ډیرو هڅو سره سره په دی باب د ایساف غبرګون ترلاسه نه شو، خو ایساف تل په خپلو قراردادونو کې د شفافیت په باب ډاډ څرکند کړی دی.
له اداري فساد سره د مبارزې د څار او ارزونې د ګډې کمیټې غړی ښاغلی ترابي وايي په ساختماني سکټور کې هم فساد وجود لري، خو ددغه فساد د مخنیوي لپاره د افغانستان د اقتصاد د وزارت سره په یوه ګډ نوښت کار کوي او که دا نوښت عملي شي، په ساختماني پروژو کې به ډېر شفافیت رامنځته شي.
ښاغلي ترابي په دې اړوند وویل "هغه تجربې چې مونږ یې د شفافیت په اداره کې لرو، ښيي چې اویا په سلو کې په ساختماني پروژو کې ستونزې شته دي."
دوی لویه څارنوالي هم یاده کړه چې د مفسدینو دوسيي سمې نه څیړي او یو ډول معافیت وجود لري، چې اداري فساد یې پياوړی کړی دی.
دا کمیټه وايي په راتلوونکو شپږو میاشتو کې به د نړیوالو مرستو او دا چې څومره فساد پکې شته هم څیړنه وکړي.
له اداري فساد سره د مبارزې د څار او ارزونې د ګډې کمېټې اجرائیوي رئیس احمد راشد بهروز وایي "له ۲۰۰۲ کال راهېسې نړیوالې مرستې چې څومره مؤثره وې، هغه به په راتلوونکو شپږو میاشتو کې وڅېړو او راپور به یې جمهور رئیس ته وړاندې کړو."
دا کمیټه وايي چې د بانکونو او مالي سیستمونو په حسابونو کې اصلاحات راغلي او د فساد مخه یې نیول شوې ده.
کمیټه د جمهور رئيس کرزي په فرمان جوړه شوې او د فرمان له مخې دا حق ورکړل شوی چې حکومتي او د بهرنیو مرستندویو ادارو د مرستو څېړنه وکړي او د فساد کچه پکې معلومه کړي.