افغانستان لپاره د ملګروملتونو د عمومي منشي ځانګړې استازې روزا اوتنبایوا چې د هرات ولایت د زنده جان په ولسوالۍ کې د زلزله ځپلو سیمو لیدو ته ورغلې وه او دا زلزله یې یوه لویه تراژیدي ګڼلې، خو ویلي دي، چې اوس د عمل وخت دی.
افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو مرستندویه پلاوي دفتر "یوناما" د دوشنبې د ورځې ناوخته اکتوبر نهم ( تلې ۱۷) د ایکس په ټولنیزه شبکه کې په خپله پاڼه لیکلي، چې د روزا اوتنبایوا په مشرۍ پلاوي د زنده جان ولسوالۍ ته دا بیرنی سفر د زلزلې څخه د پیښ شوي زیان د ارزولو په موخه کړی دی.
هغې ویلي دي چې د ملګروملتونو د بشري مرستو ادارې د مرستو رسونې په لومړنیو ادارو کې وې چې له زیانمنو شویو سره یې د مرستو لپاره ځانونه ورسول. هغې ویلي دي چې اوس د عمل وخت دی.
“This is a big tragedy. The earthquake neither spared lives of thousands nor did their houses and properties. UN humanitarian agencies were among the first to reach in aid of the affected people. It’s now time for action,” said the @UN special envoy & UNAMA head, Roza Otunbayeva. pic.twitter.com/mz1SO7lr5c
— UNAMA News (@UNAMAnews) October 9, 2023
د شنبې په ورځ د رښتر په کچه ۶.۳ درجې زلزلې د هرات، بادغیس، فراه او هلمند ولایتونه ولړزول. د سیمه ییزو چارواکو د وینا له مخې د زلزلې وروستی ټکان ددوشنبې د ورځې غرمه مهال د هرات ولایت د مرکز په ګډون ددغه ولایت په ډیرو سیمو کې احساس شوی دي.
ملګري ملتونه وايي، چې د شنبې د ورځې په زلزله کې د هرات په زنده جان ولسوالۍ کې ۱۱ کلي په بشپړ ډول ویجاړ شوي دي. د طالبانو حکومت د طبیعي پیښو سره د مبارزې د دولت وزارت ویاند ملا جانان سایق وايي چې لا هم "خلک هڅه کوي له کنډوالو څخه خپل عزیزان وباسي".
د طالبانو چارواکود مړو او زخمیانو په اړه متفاو ت ارقام ورکړي دي، خو ملا جانان سایق د دوشنبې په ورځ اکتوبرنهم (تلې ۱۷) وویل چې ۲۰۵۳ کسان مړه شوي دي. هغه وویل چې دقیق ارقام ځکه نشي ورکولای، چې لا هم لټون روان دی.
د روغتیا نړیوال سازمان اټکل کوي چې د ۱۶۵۵ کورنیو څخه څه باندې ۱۱۰۰۰ کسان زیانمن شوي دي
په همدې حال کې په خوراکي توکو، کمپلونو او نورو ضروري موادو بار د مرستو موټرونه سیمې ته رسېدلي دي.
زلزله ځپلو سره مرستې
کابل کې د ترکیې سفارت د ایکس په ټولنیزه شبکه کې په خپله پاڼه د دوشنبې په ورځ هرات ته ددغه هیواد د هوايي ځواکونو په الوتکه کې زلزله ځپلو سره د مرستې لپاره د طبي موادو او لومړنیو اړتیا وړ موادو د مرستې د رسیدلو خبر ورکړی دی. دغه سفارت ویلي، چې ترکیې ټیمونه به ژر په زلزله ځپلو سیمو کې د ژغورنې او لټون په عملیاتو کې برخه واخلي.
Today, with Chargé d%27Affaires @CenkUnal, we also welcomed the Turkish Air Force plane carrying humanitarian and medical aid donated by @AFADBaskanlik, as well as the Turkish search&rescue team that will join the relief efforts in Herat.@turkembkabul pic.twitter.com/2XmMAkJIoi
— Herat Başkonsolosluğu / Turkish Consulate in Herat (@TRConsulHerat) October 9, 2023
د پاکستان د لنډ مهالي حکومت صدراعظم انوارالحق کاکړ د ایکس په ټولنیزه شبکه کې په خپله پاڼه د هرات په ولایت کې د وروستۍ زلزلې د قربانیانو کورنیو سره خواخوږي څرګنده کړې او ویلي دي، چې هرات ولایت ته یې د طالبانو د حکومت په غوښتنه د یو طبي ټیم د استولو سربیره خیمې او کمپلې هم دغه ولایت ته استولي دي.
کابل کې د ایران سفارت د ایکس په ټولنیزه شبکه کې په خپله پاڼه افغانستان لپاره ددغه هیواد د جمهور رئیس ځانګړي استازي او سفیر حسن کاظمي قمي له قوله لیکلي، چې تیرماښام یې افغانستان لپاره د ملګروملتونو د عمومي منشي ځانګړې استازې میرمن روزا اوتنبایوا سره په کتنه کې د ایران له لارې د هرات ولایت زلزله ځپلو ته د مرستې د انتقالولو لپاره چمتوالی ښودلی دی. قمي ویلي:" په دې کتنه کې د ملګروملتونو په ملاتړ د افغانستان د ګاونډیو هیوادونو د تماس د ډلې په جوړیدو ټینګار وشو".
د امریکا د متحدو ایالتونو د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلینکن د خپل ایکس په ټولنیزه شبکه کې په خپله پاڼه لیکلي، چې امریکا د افغانستان په شمال لویدیځ کې د زلزلو تاثیرات له نژدې څاري.
ښاغلي بلینکن لیکلي: "زموږ بشري شریکان د افغانستان د خلکو د حمایت لپاره بېړنۍ مرستې برابروي".
د سعودي عربستان حکومت هم ویلي، چې د پاچا ملک سلمان د بشري مرستو او انساني کارونو مرکز د افغانستان په لوېدیځ هرات ولایت کې له زلزله ځپلو کورنیو سره د مرستې لپاره د دوو میلیونو امریکايي ډالرو په ارزښت د ۹۷۷ ټنو خوراکي توکي افغاني سرې میاشتې ته وسپارلې دي.
کابل کې د چین سفیر ژاو شینګ د ایکس په ټولنیزه شبکه کې په خپله پاڼه لیکلي، چې دغه سفارت د هرات ولایت د وروستۍ زلزلې د مصیبت ځپلو سره د مرستې لپاره د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزارت له لارې افغاني سرې میاشتې ته د ۲۰۰ زره امریکايي ډالرو مرسته سپارلې ده.
زلزله ځپلو سره د مرستو په بهیر انتقاد
د افغانستان د بشري حقونو د مدافعانو کمیټې په یوه اعلامیه کې، چې د دوشنبې په ورځ اکتوبر نهم( تلې۱۷) خپره کړې د هرات په ولایت کې د زلزله ځپلو کورنیو سره د نړیوالې ټولنې د مرستو په بهیر انتقاد کړی دی.
دغې کمیټې د هرات د زلزله ځپلو کورنیو د قربانیانو کورنیو سره د خواخوږۍ د څرګندولو ترڅنګ د نړیوالې ټولنې څخه غوښتي، چې زلزله ځپلو ته دې عاجلې اصطراري مرستې برابرې کړي.
همداشان دغې کميتې د افغان سوداګرو شتمنو څخه هم د زلزله ځپلو د لاس نیوي غوښتنه کړې ده.
د بشري حقونو د مدافعانو کمیټه په ۲۰۱۵ کال کې د افغانانو په مشرۍ د بشري حقونو د ملاتړ د ۴۸ ملي او نړیوالو بنسټونو له خوا جوړه شوې او افغانستان لپاره د ملګروملتونو مرستندویه پلاوي دفتر "یوناما"، اروپايي ټولنه او د افغانستان د بشري حقونو کمیسیون ددغې کمیټې څارونکي غړي دي.