د ملګرو ملتونو د ښځو د چارو اجرائیوي رئیسې سیما بحوث د سه شنبې په ورځ مارچ ۱۲ (کب ۲۲) د افغان میرمنو د استازو سره د کتنې وروسته د افغانستان په تړاو په ټولو پریکړو کې ښځو په ګډون د ټینګار په ترڅ کې ویلي چې دا هیواد لا هم د ښځو د حقونو په برخه کې د یو ژور بحران سره مخ دی.
د ملګرو ملتونو د ښځو د چارو اجرائیوي رئیسې د ایکس په ټولنیزه شبکه کې لیکلي چې افغان میرمنو ته د فضا د برابرولو او د پریکړو د نیولو په برخه کې د هغوی د بوختولو لپاره باید نه ستړې کیدونکي هلې ځلې وشي.
سیما بحوث ویلي: " نن ما افغان میرمنو ته غوږ کیښود او په دې اړه مې ورسره بحث وکړ چې امنیت د هغوی لپاره په څه معنا دی. مونږ باید نه ستړې کیدونکي اقدامات وکړو ترڅو افغان میرمنو ته فضا پرانیستل شي او د هغوی د خپل هیواد په تړاو په ټولو پریکړو کې شریکې شي. افغانستان لا هم د ښځو د حقونو په برخه کې د یو ژور بحران سره مخ دی".
Today, I listened to and discussed with Afghan women what security means for them. We must be relentless in our actions to open up space for Afghan women to engage in all decisions impacting their country.Afghanistan remains the gravest women%27s rights crisis.#CSW68 https://t.co/poIvTdKILe
— Sima Bahous (@unwomenchief) March 12, 2024
د ملګرو ملتونو په مرکز کې د ښځو د وضعیت د ارزولو کمیسیون غونډې د دوشنبې په ورځ د مارچ په ۱۱(کب ۲۱) پیل شوي دي.
ددې کمیسیون غونډو ته چې ټاکل شوې دوه اوونۍ به دوام وکړي د ښځو او بشري حقونو یو شمیر افغان میرمنې هم بلل شوي دي.
ټاکل شوې چې د ښځو د حقونو د ملاتړ استازي او فعالان به د دوو اونیو په موده کې د جنسیتي برابرې په برخه کې د پرمختګ لپاره په ځانګړي ډول لوږې سره د مبارزې او پر ښځو او نجونو باندې د پانګونې لارې چارې ولټوي.
دې غونډې ته د ملګرو ملتونو عمومي منشي انتو نیو ګوتیرش د دوشنبې په ورځ په خپله وینا کې د اندیښنې په څرګندولو وویل چې په نړۍ کې د ښځو او نجونو د حقونو پر وړاندې په شاتګ څخه کړیږي او میلیونونه ښځې او نجونې د جګړې او کړکیچ پیټی پر اوږو وړي.
د افغان میرمنو او نجونو د حقونو په برخه کې د امریکا د بهرنیو چارو وزارت ځانګړې استازې رینا امیري د سه شنبې په ورځ مارچ ۱۲( کب ۲۲) د ایکس په ټولنیزه شبکه کې په یو پیغام کې د ملګرو ملتونو د ښځو د وضعیت د ارزولو د کمیسیون ۶۸ غونډه یوه ښه پیل په توګه یاده کړې ده.
میرمن امیري ویلي چې دغې غونډې د افغان میرمنو سره چې د ټولنې ټولې برخې رانغاړي د ښځو او نجونو د نیوکو د منلو په تړاو یو ډیر ښه پیل وو.
رینا امیري ویلي: " په افغانستان پیچلي ګواښونه باید د اصولي او نوښت لرونکو لارو چارو چې د افغان میرمنو او نجونو د تخصص او نبوغ په واسطه یې لارښوونه کیږي ورته ځواب ورکړل شي".
طالبانو په افغانستان کې په ۲۰۲۱ کال د اګست په میاشت کې واک ته د بیا رسیدلو وروسته پر ښځو او نجونو باندې په پرله پسې ډول محدودیتونه لګولي دي.
نجونې او ښځې یې د لومړنۍ دورې څخه په پورته دورو او پوهنتونونو کې له زده کړو منع کړي او د ملګرو ملتونو د ادارو په ګډون په دولتي او غیر دولتي موسسو کې یې د ښځو او نجونو په کار بندیز لګولی دی.
همداشان طالبانو پر ښځو له کور بهر د حجاب اغوستلو او د اوږد سفر پر مهال د محرم د لرلو شرطونه ایښي او ښځې یې پارکونو او ورزشي کلپونو ته له تللو منع کړي دي.
د بخښنې د نړیوال سازمان په ګډون یو شمیر نړیوالو سازمانونو د مارچ د اتمې ورځې په مناسبت په یوه ګډه اعلامیه کې ویلي چې په افغانستان کې د ۲۰۲۱ کال د اګست په میاشت کې د طالبانو د بیا واکمن کیدو وروسته د ښځو او نجونو پر حقونو باندې ددِې ډلې بریدونه زیات شوي چې له امله یې بشري وضعیت لا خراب شوی.
د بخښنې نړیوال سازمان د مارچ په اتم (کب ۱۸) افغانستان لپاره د بشري حقونو د اتحاد ګډه اعلامیه خپره کړې چې په کې ویل شوي چې د دغه بحران په شدت د ملګرو ملتونو د کارپوهانو له خوا ټینګار شوی او هغوی دا اقدامات د جنسیت پر بنسټ ځورول او هم د جنسیت پربنسټ د تبعیض د بڼې په توګه تشریح کړي، چې په بیړني ډول د حساب ورکولوغوښتنه کوي.
دغه ګډه اعلامیه د بشري حقونو د نړیوال سازمان، بخښنې نړیوال سازمان، فریډم ناو، فرونټ لاین ډیفنيدرز او څو نورو سازمانونو له خوا لاسلیک شوې ده.
په دې اعلامیه کې ویل شوي: " افغان میرمنې او نجونې ګوري چې خپل حقونه یې مخ په زیاتیدونکي توګه محدود شوي په لویه کچه د زده کړو د محدودیتونو د عملي کیدو څخه نیولې په ثانوي دوره او پوهنتونونو کې پر زده کړو باندې د محدودیتونو او د سیاست او عام ژوند څخه د ښځو او نجونو د ګوښه کول اقدامات لا شدید شوي دي".
ملګرو ملتونو د افغان میرمنو او نجونو پر وړاندې د طالبانو د حکومت دا اقدامات د جنسیت پر بنسټ سیستماتیک تبعیض بللی او ژرترژره یې ددغو اقداماتو د لغوه کیدوغوښتنه کړې ده.
طالبانو حکومت چارواکو په پرله پسې ډول ویلي چې د اسلامي شریعت په چوکاټ کې د ښځو ټولو حقونو ته ځان ژمن ګڼي او په افغانستان کې د نجونو پر زده کړو بندیز موقتي بڼه لري.