په کندوز کې د نیالګیو کروندګر وايي که څه هم سږ کال د خلکو د اقتصادي وضعیت خرابوالي له امله د نیالګیو پلور او پېر کم شوی دی، خو د نیالګیو کاروبار له کوکنارو او نورو کښتونو څو چنده ډېره ګټه کوي، ځکه له لږې ځمکې ډېر حاصل لاسته راوړي.
د کندوز ولایت په چهاردرې ولسوالۍ کې کروندګر د کب په میاشت کې ددې لپاره د پلاستیک لاندې تورۍ او نور سبزیي کري چې په وخت حاصل ته ورسېږي. ددغو کروندګرو په وینا پلاستیک له یوې خوا کښت له سړې هوا ساتي او همدا ډول ډېر حاصل ورکوي.
په کندز کې یو شمېر کروندګر وايي، چې د ژمي په موسم کې یې په للمه ځمکه د پلاستیک لاندې د هندواڼو کرلو ته زیاته مخه کړې ده او د دوی په وينا هندواڼې ژر حاصل ته رسېږي، نو ځکه په بازار کې په ګرانه بیه هم خرڅېږي. دا کروندګر وایي چې په دغه توګه د هندواڼو کرل د کوکنارو د کښت څو چنده ډېره ګټه کوي.
د بلخ ولایت د نشه يي توکو پر وړاندې د مبارزې مدیریت وايي، د کوکنارو د له منځه وړلو کمپاین په ترڅ کې یې د دغه ولایت په بلخ، چمتال او چهاربولک ولسوالیو کې په ۶۰ جریبه ځمکه کې کرل شوي کوکنار له منځه وړي او په دې تړاو یې ۴۰ تنه کروندګر هم نیولي دي.
په بلخ کې یو سینماګر د نشه یي توکو د زیانونو په اړه د عامه پوهاوي کچې د لوړولو په موخه د ”ګل تباهي“ په نوم یو فلم چې د یوه معتاد ژوند پکې رانغاړل شوی، جوړ کړی دی. ددې فلم جوړونکی محمد اغا خالقیار وايي:"دغه فلم یې ددې لپاره جوړ کړی، چې ځوانان د نشه یي توکو په زیانونو خبر کړي ترڅو په نشو اخته نه شي.
د بلخ ولایت د بلخ ولسوالۍ یو شمېر کروندګرو چې د طالبانو له خوا د کوکنارو په کر کېلې له بندیز وروسته د پیازو کرلو ته مخه کړې ده، وايي که څه هم تېر کال د پیازو بیې ټیټې وې، خو له خپلو حاصلاتو یې ښه ګټه ترلاسه کړې ده.
په ننګرهار کې د ګوړې د ګاڼیو ځینې مالکان وايي، چې سږ کال د تېر کال په پرتله په بازار کې د ګوړې پلور ښه شوی او عمده لامل یې دا دی چې د نورو ملکونو په تېره بیا له پاکستان څخه د ګوړې واردول را کم شوي دي.
د کوکنارو په کرکیلي د طالبانو له بندیز وروسته په بلخ ولایت کې زیات شمېر کروندګرو په خپلو ځمکو کې هېنجه کرلې ده، خو وايي چې سږ کال د هېنجې بیه د تېرو نورو کلونو په پرتله زیاته را ټیټه شوې ده.
د بلخ ولایت د چمتال ولسوالۍ ځینې کروندګر وايي چې د طالبانو حکومت ټولو کروندګرو ته پداسې حال کې بیا خبرداری ورکړی دی چې کروندګر سږکال د بارانونو د کم ورښت له کبله اندیښمن دي.
بلخ ولایت کې د چمتال ولسوالۍ یو له هغو ولسوالیو څخه وه، چې په پراخه کچه پکې کوکنار کرل کېدل، خو د کوکنارو په کر د طالبانو له بندیز وروسته په دغه ولسوالۍ کې کروندګرو د کوکنارو د کر په موسم کې د کچالو کرلو ته مخه کړې ده.
د بلخ ولایت د بلخ ولسوالۍ هغو کروندګرو چې پخوا به یې کوکنار کرل، وایي له کله چې د کوکنارو په کرکیله بندیز لګېدلی دی، دوی د ژمي په موسم کې د پلاستیکونو لاندې د سبزیجاتو کرلو ته مخه کړې ده چې له کښتونو یې د کوکنارو په اندازه ګټه لاسته راوړي.
د بلخ ولایت د بلخ ولسوالۍ هغه کروندګرو چې سږ کال یې د کوکنارو پر ځای په خپلو ځمکو کې ګازرې کرلي دي وايي، چې سږ کال د ګازرو بیې ټیټي دي او په کښتونو یې خپل کړي لګښتونه هم نه شي پوره کولای.
په بلخ کې د طالبانو د حکومت امنیه قوماندانۍ په سلګونو کیلو ګرامه هغه نشه یي توکي سوځولي، چې په تېرو دوو کلونو کې ددغه ولایت له مختلفو سیمو ضبط شوي وو.
د بلخ د چمتال ولسوالۍ د مرکزي سیمي زلمیان وايي، که څه هم په دغه سیمه کې په پراخه کچه کوکنار کرل کېدل او دوی د کوکنارو په کروندو کې کار هم کاوه؛ خو ددوی په ویناء د کرکټ لوبې له دوی سره مرسته کړې چې په نشه يي توکو روږدي نه شي.
په بلخ کې د ځمکني توتانو یو شمیر کروندګر وايي، چې سږ کال د تیر کال په پرتله د باران د کم اورښت او وچکالۍ له امله ځمکو ښه حاصل ندی ورکړی او ګټه یې هغومره نده لکه تیر کال یې چې لرله.
په کندوز کې کروندګر وايي که څه هم په شنو خونو کې د بادرنګو یا نورو سبزیجاتو کرل، له نورو کښتونو څو برابره ډېره ګټه کوي، خو په دغه ولایت کې د زراعتي درملو نه شتون له کبله زیات وخت د دوی کښتونه خرابېږي او له سختو تاوانونو سره مخ کېږي.
په کندز کې د چرګانو د ساتنې فارمونو کاروباریان وايي که څه هم په کندز کې د چرګانو د غوښې تولیدات ډېر شوي دي او له دغه ولایت څخه ټول شمال ولایتونو ته غوښه لېږل کېږي، خو د دوی په وینا له هګیو څخه د چورګوړو د تولید ماشین نه شتون له امله ځینې وخت د دوی کاروبار له تاوان سره مخ کېږي.
په بلخ کې د کوکنارو یو شمیر پخواني کروندګر وايي، چې له تیرو شپږو میاشتو راهیسې د دهقانانو اقتصادي وضعیت مخ په خرابیدو دی او ملاتړ ته ضرورت لري. دوی وايي، چې د باغونو حاصلاتو ته یې باید په بهرنیو ملکونو کې بازارموندنه وشي.
په کندوز کې یو شمیر کروندګر وايي، چې سږ کال د تیرو کلونو په پرتله بزګران له ډیرو اقتصادي ستونزو سره مخ دي او فصلونه یې هم یخنۍ وهلي دي.
نور پورته کول
