په بلخ کې د ځمکني توتانو یو شمیر کروندګر وايي، چې سږ کال د تیر کال په پرتله د باران د کم اورښت او وچکالۍ له امله ځمکو ښه حاصل ندی ورکړی او ګټه یې هغومره نده لکه تیر کال یې چې لرله.
په کندوز کې کروندګر وايي که څه هم په شنو خونو کې د بادرنګو یا نورو سبزیجاتو کرل، له نورو کښتونو څو برابره ډېره ګټه کوي، خو په دغه ولایت کې د زراعتي درملو نه شتون له کبله زیات وخت د دوی کښتونه خرابېږي او له سختو تاوانونو سره مخ کېږي.
په کندز کې د چرګانو د ساتنې فارمونو کاروباریان وايي که څه هم په کندز کې د چرګانو د غوښې تولیدات ډېر شوي دي او له دغه ولایت څخه ټول شمال ولایتونو ته غوښه لېږل کېږي، خو د دوی په وینا له هګیو څخه د چورګوړو د تولید ماشین نه شتون له امله ځینې وخت د دوی کاروبار له تاوان سره مخ کېږي.
په بلخ کې د کوکنارو یو شمیر پخواني کروندګر وايي، چې له تیرو شپږو میاشتو راهیسې د دهقانانو اقتصادي وضعیت مخ په خرابیدو دی او ملاتړ ته ضرورت لري. دوی وايي، چې د باغونو حاصلاتو ته یې باید په بهرنیو ملکونو کې بازارموندنه وشي.
په کندوز کې یو شمیر کروندګر وايي، چې سږ کال د تیرو کلونو په پرتله بزګران له ډیرو اقتصادي ستونزو سره مخ دي او فصلونه یې هم یخنۍ وهلي دي.
په کندوز کې یو شمیر بزګر وایي چې د ژمي په موسم کې ددې لپاره د پلاستیک لاندې سبزیجات کري، چې په وخت حاصل ته ورسېږي او هم په بازار کې په ښه بیه خرڅ شي.
د کندوز په چهاردرې ولسوالۍ کې یو شمېر کروندګرو د هوږې کرلو ته مخه کړې ده چې په وينا یې هوږه له نورو کښتونو څو چنده ډېر حاصل ورکوي او هم په لوړه بیه خرڅېږي.
د کندوز په ځینو سیمو په تیره بیا ددې ولایت په چهاردرې ولسوالۍ کې اوس ډیری کروندګر د ژمي په موسم کې د پلاستیکونو لاندې هندواڼې کري. پدغه توګه هندواڼې هم له سړې هوا خوندي وي او هم په وخت حاصل ته رسېږي.
په بلخ کې هغه کروندګرو چې په شنو خونو کې یې ګلان او بوټي کرلي وو، وايي چې سږ کال د تیر کال په پرتله د خلکو د کمزوري اقتصاد له امله د ګلانو او نیالګیو د پلور بازار ډیر کمزوری شوی دی.
په بلخ کې د کوکنارو یو شمیر پخواني کروندګر چې سږ کال یې په خپلو ځمکو کې د کوکنارو پرځای نور کښتونه په تیره بیا غنم کرلي دي وايي، چې تمه لري د سږني کال غنم به یې ښه حاصل ورکړي.
د طالبانو له خوا د کوکنارو په کښت له بندیز وروسته د بلخ د چمتال ولسوالۍ هغه کروندګرو چې هر کال به یې کوکنار کرل وايي چې سږ کال یې د کوکنارو پر ځای سبزیجاتو او نور کښتونو کرلو ته مخه کړې ده، خو په بدل کې د خپلو نورو محصولاتو خرڅلاوو ته بازار غواړي.
د طالبانو د حکومت له لورې د کوکنارو په کر له بندیز وروسته په بلخ کې یو زیات شمېر کروندګرو د هېنجې کرلو ته مخه کړې ده او وايي که څه هم هېنجه درې کاله وروسته حاصل ورکوي، خو یوازینی کښت دی چې د کوکنارو په پرتله ډېره ګټه کوي.
په نشه يي توکو یو روږدی چې اووه کاله یې د کابل د پل سوخته لاندې په نشو تیر کړي دي وايي، چې دا ځای د روږدو لپاره هدیره وه او خوښ دی چې دا مرګونې سیمه پاکه شوې ده.
په بلخ کې تر درملنې لاندې یو شمیر معتادین وايي، دا چې د ناستې او مجلسونو ملګري یې په نشې روږدي دي نو له درملنې وروسته له هغوی سره د ناستو له امله به بیرته په نشو اخته شي او دایمي درملنه یې ناشونې ده.
سره له دې چې د طالبانو چارواکي ادعاء کوي، چې په ټول افغانستان کې یې د کوکنارو کر صفر کړی خو بیا هم د بلخ ولایت په مختلفو سیمو کې کوکنار کرل شوي دي او پدغه ولایت کې طالب مسؤلین وايي، چې ددغو کرل شووو کوکنارو د اړولو کمپاین یې هم پيل کړی دی.
ولي محمد چې له یو کال راهیسې یې نشه يي توکي پريښي دي وايي، د معتادۍ په مهال به یې اولادونو ورسره ښه چلند نه کاوه او زامنو به یې ورته ویل چې یا دې کور پریږدي او یا هم نشه يي توکي، خو ده د کور د پریښودو په ځای درملنه کړې ده او اوس روغ شوی دی.
مزار شریف د معتادینو د درملنې په یوه کمپ کې تر تداوۍ لاندې یو معتاد وايي، له هغه راهیسې یې د نشه يي توکو په کارولو پیل وکړ چې مور یې مړه شوه او ددې توان یې نه درلود چې خپل غم هیر کړي خو وروسته بیا د نشه يي توکو له استعمال زیات پښیمان وو.
د مزارشریف په ښار کې که څه هم پدې وروستیو کې په سلګونو معتادین له ښار راټول شوي دي خو د درملنې لاندې یو شمیر معتادین چې ایران ته د کار لپاره تللي وو وايي، هلته د خپلې بې سوادۍ او دا چې د درنو کارونو له درد بیغمه شي د نشو په دایمي اعتیاد اخته کړي دي.
په بلخ کې د طالبانو د حکومت امنیتي مسؤلین وايي، چې د مزار شریف په ښار کې د ژمي د یخنۍ له پيلیدو مخکې یې د معتادینو د راټولولو کمپاین کړی او ۱۳۷ روږدي یې له دغه ښار راټول کړي چې له امله یې یخنۍ هیڅ معتاد ته زیان ندی رسولی.
د بلخ یو شمیر کروندګر وايي، له هغه راهیسې چې د طالبانو مشر د کوکنارو په کرلو بندیز لګولی دوی اوس د کوکنار پرځای د سبزیجاتو کرلو ته مخه کړې ده او په ځینو سیمو کې کروندګر نسبتا ښه عاید هم اخیستی دی.
نور پورته کول
